Artykuł
W odległości około 10,5 kilometra na południe od Raciborza i 4 kilometry od Krzanowic położona jest miejscowość Bojanów. Jedna z legend głosi, że na terenie gdzie dzisiaj położona jest wieś oraz sąsiedniej miejscowości Wojnowice rozegrała się wielka bitwa, a pamięć po niej znajduje się w źródłosłowiu ich nazw ("boj" - bój, "woj"- wojów). Według innej wersji do walki doszło między obu miejscowościami. Prawda wydaje się być bardziej prozaiczna. Nazwa dzierżawcza pochodzi od dość często spotykanego imienia słowiańskiego Bojan, być może założyciela lub właściciela wioski.
Pierwsza historyczna wzmianka o miejscowości pochodzi z dokumentu z 1313 roku, gdzie wymieniony jest rycerz Gerhard (Gerard) z Bojanowa jako świadek. W późniejszym dokumencie datowanym na 1358 roku księżna raciborska Eufemia (Ofka) w testamencie wieś wraz z majątkiem i "wszelkimi jego przynależnościami" zapisała dominikankom i przy okazji darowała wolność chłopom. Po pięćdziesięciu latach darowizna została zamieniona na czynsz. Wcześniej - w 1370 roku - dominikanki założył we wsi swój konwent zakonny. W połowie września 1522 roku książę Jan wydzierżawił wioskę braciom Janowi i Mikołajowi Klema z Elgot (Ligoty). W roku 1595 miejscowość liczyła 27 gospodarzy i 7 chałupników, a jej wartość oszacowano (w 1607 roku) na 6086 talarów. Następne lata przynoszą kolejne zmiany właścicieli. W 1767 roku Bojanów wraz z Wojnowicami i Lekartowem "wykupił się z panowania i czynszów". Stan ten specjalnym rozporządzeniem z 5 października 1797 roku zatwierdził minister do spraw Śląska graf Hoyma, a w tydzień później (12 października) dokonano wpisu do hipoteki.
W ciągu minionych lat Bojanów był miejscem powstań chłopskich (1765, 1811, 1848), licznych epidemii, pożarów i powodzi. Do jednego z najtragiczniejszych pożarów doszło w 1863 roku, zaś w czerwcu 1879 roku wylała Cyna przynosząc wielkie szkody.
Warto też wiedzieć, że na rozległych łąkach między Bojanowem, a Borucinem (zwanych przez miejscowych Kobylą) prawdopodobnie przez noc 24 na 25 sierpnia 1683 roku popasały konie jazdy i taboru wojsk króla Jana III Sobieskiego w drodze na odsiecz Wiednia. Aktualnie miejscowość liczy ok. 800 mieszkańców. Istnieje 68 indywidualnych gospodarstw rolnych o powierzchni 230,46 ha oraz 163 nieruchomości rolne o powierzchni 333979 m2.
Kościół jako świadectwo wiary
Kościół p.w. Chrystusa Króla - zbudowany w latach 1928-1929 z inicjatywy ówczesnego proboszcza - księdza dziekana Franciszka Janty. Jest to budowla murowana w typie bazylikowym. W prezbiterium są wspaniałe mozaiki, wykonane w stylu bizantyjskim przez artystów z Kolonii, przedstawiające w centralnej części Chrystusa Króla, a na bocznych ścianach dwunastu Apostołów. Znajdujący się pod wieżą ołtarz główny jest ufundowany przez Karolinę Moskwę. Drewno budowlane przekazał książę Lichnowski, a inne materiały i pieniądze ofiarowali mieszkańcy Bojanowa i okolicznych, zamożniejszych miejscowości. Pierwszą Mszę Świętą odprawił, 28 października 1929 roku, ksiądz biskup Wojciech, który również w tym dniu dokonał konsekracji kościoła.
Pod koniec drugiej wojny światowej została uszkodzona wieża, strącony krzyż i zrujnowany dach. Odbudową świątyni kierował przedwojenny proboszcz, ks. Janta. W 1950 roku zainstalowano dwa nowe stalowe dzwony, z których jeden w niedługim czasie pękł. Nowe dwa dzwony zainstalowano dopiero pięćdziesiąt lat później, w 2000 r. Jeden o wadze 800 kg, noszący miano Chrystusa Króla, ufundowali parafianie, na drugi, mniejszy, o wadze 420 kg o imieniu św. Jadwigi złożyła się rodzina obecnego proboszcza - księdza dziekana Ernesta Matei z okazji 40-lecia jego święceń kapłańskich. Poświęcenia dzwonów dokonał, 27 czerwca 2000 roku, ksiądz biskup Jan Bagiński. Ciekawostką jest fakt, że w kościele znajduje się sygnaturka pochodząca z 1767 roku.
W czerwcu 1998 roku wykonano nową instalację elektryczną i nagłośnieniową, odnowiono mozaiki ścienne, naprawiono elewację. W 1999 roku wymalowano wnętrze kościoła, a w 2001 roku wykonano pokrycie dachu kościoła i plebanii oraz dokonano inwestycji na cmentarzu. Ksiądz Janta rozbudował także budynek plebanii postawiony przez księdza Millera oraz otoczył kościół murowanym ogrodzeniem ze stacjami Drogi Krzyżowej, jako dar parafii po poległych żołnierzach z I wojny światowej. Ołtarz główny Po śmierci (28 stycznia 1963 roku) księdza dziekana Franciszka Janty, długoletniego proboszcza parafii, kolejnymi jej duszpasterzami byli: Antoni Hoszek (1963-1966), Edward Wróbel (1966-1993), Stanisław Zapart (1993-1995) oraz obecnie, od 1995 roku, ksiądz dziekan Ernest Mateja. Odwiedzając kościół warto zwrócić uwagę na ołtarz główny i boczne: Ducha Świętego i Matki Bożej oraz obraz Matki Boskiej Częstochowskiej adorowanej przez św. Józefa i św. Barbarę z widokiem klasztoru jasnogórskiego, ludowy krucyfiks z XIX wieku, barokowo-ludową rzeźbę Chrystusa Zmartwychwstałego z połowy XIX wieku.
Szkoła i jej historia
Dokładnej daty powstania szkoły nie sposób dzisiaj ustalić. Pierwszy wiarygodny zapis, pochodzący z 1790 roku, znajdujemy w "Kronice szkoły i gminy Bojanow" ("Schul und Gemeide Chronik von Bojanow"), pochodzącej z końca XIX wieku. Dowiadujemy się z niego, że szkoła mieściła się w małym drewnianym budynku krytym słomą, posiadającym dwa pomieszczenia. Jedno przeznaczone było na mieszkanie dla nauczyciela, drugie na klasę szkolną. Augustyn Weltzel w swojej "Historii Raciborza..." ("Geschichte des Ratiborer..."), wydanej w 1896 roku, pisze, że dawniej dzieci uczęszczały do szkoły parafialnej w Bieńkowicach. Z drugiej zaś strony z niepotwierdzonego źródła wiadomo, że w 1795 roku (25 lat wcześniej od daty podanej w "Kronice...") uczono się we własnej szkole.
Tak czy owak, budynek był niewielki i w 1821 roku władze nakazały jego rozbudowę. Dobudowano wówczas nową, piętrową część. Na dole mieściła się sala lekcyjna, a na piętrze mieszkanie nauczyciela. Taki stan rzeczy zastał w 1828 roku nauczyciel, Lorenz Moczigemba. W 1829 roku przystąpiono do budowy nowego budynku, mieszczącego się przy dzisiejszej ulicy Boruckiej, rozbudowanego w 1843 roku. Koszty rozbudowy w wysokości 3/5 pokrył dr Kuhn, właściciel Bojanowa, a gmina resztę.
Ze względu na stale rosnącą liczbę mieszkańców, a zatem i uczniów, po dziesięcioletnim okresie pertraktacji pomiędzy władzą szkolną, "opiekunem" (księciem von Lichnowsky'm), a władzami gminy, przystąpiono 14 lipca 1886 roku do budowy nowej szkoły na zachodnim krańcu miejscowości, przy drodze do Krzanowic (obecnie ul. Krzanowicka/Polna). Uroczyste poświęcenie budynku nastąpiło 14 października 1887 roku i już nazajutrz rozpoczęto w nim naukę. Nowa szkoła miała dwie izby lekcyjne, a uczęszczało do niej 120 uczniów.
W 1888 roku dotychczasowa szkoła jednoklasowa została przemianowana na szkołę dwuklasową. Pierwszym jej kierownikiem został Ignatz Planetorz, a jako nauczyciel pomocniczy zatrudniony został Josef Kőnighaus. W tym czasie do szkoły uczęszczało 124 uczniów, których podzielono równo na dwie klasy - niższą oraz średnią i wyższą.
W 1902 roku budynek przebudowano i obok szkoły znalazły miejsce mieszkania dla nauczycieli i siedziby organizacji wiejskich. Był to tak zwany Dom Gminny (Gemeindehaus), wykorzystywany także na zebrania wiejskie, kursy gotowania i robót ręcznych dla dziewcząt, stację sanitarną.
W roku 1926 podjęto starania o dalszą rozbudowę budynku, które napotykały na duże trudności. Postanowiono więc przystąpić do budowy nowego budynku naprzeciwko kościoła, przy dzisiejszej ul. Raciborskiej. Nowa szkoła otrzymała imię Landrat Dr Schmidt-Schule.
W 1927 roku wprowadzono dla chłopców, którzy ukończyli ósmą klasę, obowiązkowe (trzy razy w tygodniu) dokształcanie (Fortbildungsschulle). Na parterze "starej szkoły" (Alte Schule) - tak nazywano budynek przy ul. Krzanowickiej/Polnej - zorganizowano w 1935 roku przedszkole. Natomiast w 1939 roku powołano do życia szkołę zawodową dla chłopców (Knabenberufsschule) i szkołę zawodową dla dziewcząt (Mädchenberufschule).
Po reformie oświatowej dzieci naukę szkolną rozpoczynały od szóstego roku życia. Uczyły się w trzech etapach - klasa młodsza, średnia i starsza. Klasy starsze najczęściej prowadził sam rechtor -kierownik szkoły. Rok szkolny kończył się przed Świętami Wielkanocnymi, a rozpoczynał zaraz po nich (do roku 1943). Nauczano takich przedmiotów jak: religia, historia, historia biblijna, czytanie i opowiadanie, pisanie, liczenie, geometria, rysunki, gimnastyka i ogrodnictwo. Od 1941 roku wprowadzono do nauczania alfabet łaciński.
Przejście frontu pozostawiło trwałe ślady w postaci zniszczeń całej wsi. Bardzo ucierpiały również budynki szkolne, z tym, że w nieco lepszym stanie był budynek "starej szkoły" Tam też rozpoczęto naukę w wyremontowanych dwóch izbach lekcyjnych. Uczniów było 192, a nauczycieli dwoje: Józef Jurczek i Helena Ginalska. 1 września 1948 roku do użytku został oddany, częściowo wyremontowany, budynek przy ul. Raciborskiej. W tym czasie obok zajęć dydaktyczno-wychowawczych, szkoła prowadziła liczne inne formy dokształcania skierowane do osób dorosłych, m.in. kursy repolonizacyjne (52 słuchaczy), przysposobienia rolniczego (26 osób), kursy uzupełniające wykształcenie, stała się także ośrodkiem życia kulturalnego wsi: organizowano wycieczki, spotkania teatralne, zawody sportowe, działał chór, który występował m.in. na Zlocie Młodzieży Demokratycznej w Warszawie.
W 1972 roku rozpoczęto rozbudowę i modernizację budynku szkolnego przy ul. Raciborskiej. Wówczas to zajęcia, odbywały się w świetlicy gromadzkiej (u Kocura). W tym celu salę taneczną przedzielono prowizorycznym przepierzeniem i uzyskano dwie sale lekcyjne; trzecia mieściła się na scenie. Kotłownia służyła jako kancelaria i pokój nauczycielski.
Zmodernizowany budynek oddano do użytku w lutym 1974 roku. Obiekt podwyższono o piętro, dobudowano węzeł sanitarny i klatkę schodową. W sumie było 13 pomieszczeń, w tym osiem sal lekcyjnych.
Wcześniej, 1 grudnia 1973 roku, nadano szkole imię Adama Mickiewicza, mieszkańcy ufundowali sztandar, a władze oświatowe tablicę pamiątkową. W latach 1976-1978 szkoła objęła nauczaniem klasy VII i VIII z Wojnowic i Borucina. Zgodnie z ówczesną reformą oświaty placówka przeszła pod nadzór Gminnego Dyrektora w Krzanowicach i stała się punktem filialnym Zbiorczej Szkoły Gminnej w Krzanowicach. Obniżony został Budynek szkoły przy ul. Raciborskiej jej stopień organizacyjny z ośmiu do czterech klas, a później do klas I-III. W roku 2000 szkołę połączono z przedszkolem, tworząc Zespół Szkolno-Przedszkolny. W 2004 roku podjęto decyzję o rozwiązaniu placówki.
Powyższy tekst został opracowany w oparciu folder informacyjny "KRZANOWICE I OKOLICE czyli RZECZ O GMINIE" napisany przez państwa Anny i Władysława Płonka i wydany przez UM w Krzanowicach.
Dane Sołtysów oraz Składy Rad Sołeckich poszczególnych kadencji
